Ναρκισσιστικές συμπεριφορές σε σχέση

Ο ναρκισσισμός δεν αντέχει την οικειότητα—αντέχει μόνο το είδωλο που τον βολεύει.

​

Σε μια σχέση με άτομο που εκδηλώνει ναρκισσιστικές συμπεριφορές, το παιχνίδι δυνάμεων και συναισθημάτων γίνεται καθημερινό στοίχημα. Ο κεντρικος άξονας πάνω στο οποίο κινείται είναι η ναρκισσιστική τροφοδοσία (narcissistic supply)—η συνεχής ανάγκη για προσοχή, θαυμασμό και επιβεβαίωση, η ναρκισσιστική οργή (narcissistic rage), ο εκδικητικός θυμός που ξεσπάει όταν αυτή η τροφοδοσία απειλείται και η επαναφορά (hoovering), δηλαδή η προσπάθεια, με γλυκά λόγια και συμπόνια, να επαναφέρει το άτομο στην σφαίρα επιρροής του κάθε φορά που νιώθει μοναξιά ή απώλεια ελέγχου.

Βασικές ναρκισσιστικές συμπεριφορές

​

1. Συνεχής ανάγκη για τροφοδοσία (Supply): ζητά κομπλιμέντα, δικαιώματική ανωτερότητα, ξεχωριστή μεταχείριση, επιδιώκει να βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο είτε μέσα από τον εντυπωσιαμό, είτε μέσα από εντάσεις, διαφωνίες και προκλητικές πεποιθήσεις.

2. Έλλειψη ενσυναίσθησης: αδιαφορεί για τα συναισθήματά σου ή τα υποβαθμίζει.

3. Εξιδανίκευση–Απαξίωση: σε καλύπτει με θαυμασμό, μέχρι να φανεί ένα μικρό λάθος—τότε σε υποτιμά.

4. Έλεγχος & Χειραγώγηση: χρησιμοποιεί ενοχές, σιωπή (silent treatment) ή δραματοποίηση για να σε κρατά σε αβεβαιότητα.

5. Ζήλια & Ανταγωνισμός:  υποδαυλίζει κάθε σου επιτυχία, ώστε να διατηρήσει υπεροχή.

6. Παραβίαση ορίων: αγνοεί το προσωπικό σου χώρο, το χρόνο και τις ανάγκες σου, παρουσιάζοντάς το ως “φροντίδα”.

Πώς μεταφράζονται αυτές οι συμπεριφορές για εσένα

• Νιώθεις ότι “υπάρχεις” μόνο όταν σε θαυμάζει· όταν σταματά, νιώθεις ανύπαρκτος/η.

• Νιώθεις μόνος/η με τα προβλήματά σου· ό,τι πεις χρησιμοποιείται εναντίον σου.

• Περνάς από την ευτυχία στην απόγνωση σε δευτερόλεπτα.

• Αμφιβάλλεις για την πραγματικότητά σου (“υπερβάλλω; μήπως είμαι παράλογος/η;”).

• Αναγκάζεσαι να κρύψεις ή να υποτιμήσεις τις δικές σου επιτυχίες.

• Δεν σέβεται τις ανάγκες σου· η άρνησή σου αντί να σε προστατεύει, σε κάνει “εχθρό”.

• Φοβάσαι την ξαφνική έκρηξη θυμού: μπορεί να στοχεύσει σε χαμηλότερες “ευαίσθητες” περιοχές σου.

 

Τί μπορείς να κάνεις

​

1. Ενημερώσου & Αναγνώρισε τα μοτίβα

Μάθε πώς λειτουργούν τα μοτίβα τροφοδοσίας, οργής και επαναφοράς (hoovering).Όταν καταλαβαίνεις τι συμβαίνει, σταματάει το «μυστήριο» και μειώνεται η σύγχυση.

2. Θέσε σταθερά και εφαρμόσιμα όρια

Καθόρισε ξεκάθαρες “κόκκινες γραμμές” και μείνε συνεπής σε αυτές.

Παράδειγμα: «Αν συνεχιστεί αυτή η συμπεριφορά, θα αποχωρήσω από τη συζήτηση.»

Η συνέπεια προστατεύει εσένα — όχι τη σχέση.

3. Μείνε στο “Εδώ & Τώρα”

Όταν ζητά τροφοδοσία (drama, υπεραναλύσεις, έλεγχο), απάντησε ήρεμα και συγκεκριμένα: «Τώρα δεν μπορώ να διαθέσω ενέργεια για αυτό. Θα μιλήσουμε αργότερα.»

Ο στόχος είναι να μην μπεις στο παιχνίδι της συναισθηματικής κλιμάκωσης.

4. Προετοίμασε τις αντιδράσεις σου στις εκρήξεις οργής

Έχε ένα έτοιμο πλάνο για όταν η κατάσταση έντασης ανεβαίνει:

• αποχώρηση από τη συζήτηση,

• τηλεφώνημα σε υποστηρικτικό άτομο,

• επανάληψη του ορίου σου («Δεν συνεχίζω έτσι τη συζήτηση»),

• σιωπή αντί για συμμετοχή στο δράμα.

Η προετοιμασία μειώνει τη δική σου έκθεση.

5. Αναζήτησε εξωτερική στήριξη

Διατήρησε κύκλο ανθρώπων που σε βλέπουν καθαρά.Μοιράσου τις εμπειρίες σου με φίλους ή με ψυχολόγο — η εξωτερική πραγματικότητα βοηθά να μην παρασυρθείς στη διαστρέβλωση της σχέσης.

6. Ενίσχυσε την αυτοεκτίμηση και τις δικές σου πηγές δύναμης

Καλλιέργησε ανεξάρτητες πηγές νοήματος: χόμπι, φίλους, στόχους, μικρές καθημερινές επιτυχίες. Όσο πιο γεμάτη είναι η δική σου «δεξαμενή», τόσο λιγότερο χρειάζεσαι την έγκριση του άλλου.

7. Επανεξέτασε τη σχέση όταν χρειάζεται

Αν η σχέση μετατρέπεται σε μόνιμη συναισθηματική καταπίεση,να θυμάσαι: έχεις το δικαίωμα —και τη δύναμη— να απομακρυνθείς. Δεν χρειάζεται να εξηγηθείς πολύ, δεν χρειάζεται να αποδείξεις τίποτα. Η ασφάλεια και η ψυχική σου υγεία είναι πρώτη προτεραιότητα.

Κράτα στο νου: η αναγνώριση των μοτίβων supply,  anger και hoovering και η αποφασιστική στάση σου απέναντι τους είναι το πρώτο βήμα για να προστατεύσεις την ψυχική σου υγεία.

Διάβασε για τα υγιή όρια στις σχέσεις

Διάβασε για την χειριστικότητα και την χειραγώγηση

 

Βιβλιογραφία

​

Kernberg, O. F. (1975). Borderline Conditions and Pathological Narcissism. Jason Aronson.

Kohut, H. (1971). The Analysis of the Self. International Universities Press.

Ronningstam, E. (2005). Identifying and Understanding the Narcissistic Personality. Oxford University Press.

Campbell, W. K., & Foster, C. A. (2007). “The Narcissistic Self: Background, an Extended Agency Model, and Ongoing Controversies.” Self and Identity, 6(2–3), 65–87.

Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2009). The Narcissism Epidemic: Living in the Age of Entitlement. Free Press.

Millon, T., Davis, R. D., & Yen, S. (2012). Personality Disorders in Modern Life. Wiley.